PUTOPISI

Pripremio:Radosav Pušić

ZNAKOVI PORED PUTA
Putopisi

Putovanje po kineskom jugu

Kina danas pleni pažnju brzinom promena. Na poziv dva kineska univerziteta (Nanćing i Fudan), imao sam priliku da oko mesec dana proputujem kineskim jugom i upoznam nove naučne trendove u izučavanju kineske filosofije, religije, mitologije i jezika. Gradovi koje sam tom prilikom posetio Šangaj. U dalekoj prošlosti Kine malo ribarsko naselje, kao administrativna jedinica kineskog carstva osnovan je 751. godine naše ere, da bi u trinaestom veku postao važna trgovačka luka. Zbog toga je carska vlada donela odluku da ga 1292. godine proglasi okrugom. Ova godina se uzima kao oficijelni početak života modernog Šangaja. Danas je to svetska metropola i moderan međunarodni kultumi, ekonomski, finansijski i trgovinski centar.

Po arhitekturi se prepoznaje burna prošlost ovoga grada, vidi se susretanje Istoka i Zapada, starog i novog, tradicionalnog i modernog, onog šta je Kina bila i što će tek biti. Gotovo jedanaest godina nisam imao priliku da posetim kineski jug i Šangaj. Dok sam prolazio modernim bulevarima Šangaja setio sam se reči Milutina Velimirovića koji je početkom dvadesetog veka u svojim putopisima ovako opisao Šangaj:

Šanhaj je jedna od najbogatijih varoši dalekog istoka. Grad od milion stanovnika sa ogromnim saobraćajnim i trgovinskim obrtom, sa svojim neobično lepim položajem, blizu mora i ogromne reke Jang-Ce-Kjanga on je odavno primamio Evropljane i sad je prvi grad u Kini po trgovačkim obrtima i po broju Evropljana...

Najlepše je mesto u varoši pristanište. Tu se nalazi dosta veliki i neobično lep park, sa svemogućim vrstama tropskog cveća i drveća, desno od njega takođe veliko prazno šetalište pokriveno travom, a dalje niz zgrada, biroa i kancelarija...

Po ulicama kipi život, na najglavnijoj Nanking -road vrvi svet kao na vašaru. Prolaze Evropljani svih nacija, Kinezi, Japanci, trče rikše jure tramvaji i automobili. Saobraćaj veći nego u Londonu.

Gotovo da se i danas ovaj opis može u celosti prepisati, samo što danas Šangaj ima nešto više od šesnaest miliona stanovnika i što je na drugoj strani pristaništa, na istočnoj obali reke Huangpu, sagrađen okrug Pudong, nova razvojna zona, simbol novog Sangaja. Šangaj se prepoznaje i po izuzetno lepom aerodromu Putong, po tornju Cinmao visokom 420,2 metra, po velelepnim muzejima, pozorištima, očuvanim kvartovima sagrađenim u tradicionalnom stilu, po katedrali Sjućiahui, po mostu Nanpu kojeg osiguravaju čelična užad dugačka 8346 metara. On se prepoznaje i po svojim hotelima, prodavnicama, knjižarama, muzejima, pijacama, kao i po nezaobilaznim ulićama Nanćing, Huaihai i Jenan koje i danas, kao i nekad, mame svojom lepotom i privlačnom snagom.

Autor sa starešinom hrama Longćuen, u blizini Nanaćinga

Za one koji vole kulinarstvo tu su brojni restorani i to: japanski restoran u ulici Žueićin, australijski u ulici Hengšan, indijski u ulici Huašan, francuski u južnom delu ulice Maoming, argentinski u središnjem delu ulice S'čuan, brazilski u centralnom delu ulice Huaihai, a u tom krugu nalaze se i vijetnamski, italijanski i korejski restorani, itd. Što se tiče kineske kuhinje, lokalna jela su najbolja u Starom hotelu Šangaj i restoranu Desing; pekinška jela se služe u Pekinškom hotelu i restoranu Jenjuen; jangčou jela se služe u hotelu Jangčou; kantonška jela se služe u Novom restoranu Jajue i restoranu Singhua, itd.

Ljubitelji stare arhitekture i raznovrsne kineske robe najbolje se osećaju u turističkom šoping centru Jujuen, koji zajedno sa viiom Jujuen, hramom boga Grada i paviljonom Čensjang, predstavlja biser Šangaja. Većina gradevina je sagrađena pre 1911. godine u starom kineskom stilu. Tu su mali dućani prepuni svega što Kinu. čini privlačnom za brojne turiste.

Iz Šangaja put me je vodio u Nanćing, staru prestonicu opasanu zidinama, glavni grad provincije Ćiangsu (Jiangsu). Grad uz reku Čangćiang (Duga reka), grad koji broji oko sedam miliona stanovnika. U predivnom kampusu Nanćing univerziteta (osnovan 1902. godine i čini ga 16 fakulteta) proveo sam dvadesetak dana. Nanćing, kao i svi gradovi Kine, ubrzano se menja. Ulice koje vode ka nekadašnjenjem centru grada, ka hotelu Ćinlin, prepune su kuća koje su obeležene crveno ispisanim kineskim karakterima «za rušenje». Kažu da će do kraja godine ovaj deo grada potpuno izmeniti svoj lik. lako sam nekada u njemu proveo tri godine, iako sam ga poznavao kao što znam Beograd, primoran sam da u obližnjoj trafici kupim mapu grada i da ga sa njom ponovo upoznajem.

Centralna turistička mesta kao što su hram posvećen Konfuciju (Fuzi miao), ulica Hunan i grobnice dinastije Ming, više nisu isti. Osim nekoliko restorana, knjižara i kampusa Nanćing univerziteta koji su ostali nepromenjeni, sve je drugačije i novo.

Obišao sam nekoliko daoističkih i budističkih hramova u okoiini grada. Planina Mao, jedan od centara kineskog daoizma, takođe je u promenama. Starešina hrama, gospodin Jang Šihua me Ijubazno prima i govori o planovima za obnavljanje stare slave ovog daoističkog svetilišta. Poseta budističkom hramu Lungćuen na mene je ostavila dubok utisak.

Mala budistička zajednica od desetak kaluđera vredno obnavlja hram. Ni jedan segment kineskog društva ne zaobilazi ovaj duh izgradnje, obnove i promene.

Posle Nanćinga otišao sam u Hangčou, glavni grad provincije Č'ćiang (Zhejiang). Turistički centar, poznat po svili, čaju i lepim devojkama. Kinezi obično kažu za ovaj grad da je raj na zemlji. lako sam dobro poznavao njegove ulice i parkove, posle nekoliko pokušaja da stignem do željenog mesta u blizini očaravujućeg Zapadnog jezera (Sihu), obeshrabreno sam odustao. Opet je mapa grada bila moj najbolji vodič. U poređenju sa Šangajem i Nanćigom, ovaj grad je doživeo najveću promenu. On danas sa predgrađima broji oko jedanaest miiiona stanovnika. Njegove čajdžinice u kojima se služi čuveni čaj Lungćing (čajdžinice Ćingteng, Lanbao, Taići, Hupan), pa poznata mesta koja se vezuju za dalju i bližu istoriju Kine oko Zapadnogjezera (čini gotovo polovinu starogjezgra grada), daoistički hram posvećen Bao Pucu (Učitelju koji je prigrlio jednostavno), pagode među kojima je najpoznatija pagoda Baoču, budistički manastiri Cingci i Linjing, samo su deo raskošnog kultumog blaga Hangčoua. Kao i većina kineskih gradova i Hangčou je napravio svoju ulicu barova, to je ulica Nanšan. U njoj se nalaze barovi: Nighe&Day, Fengfang, Liulian, Sjaoji, itd, u kojima se okupljaju mladi ovog grada. U blizini ove ulice nalazi se i Likovna akademija, tako da se na jednom mestu sabiraju slikarstvo, muzika i mladost Hangčoua.

Teško je u nekoliko reči opisati privlačno i lepo gradova kineskog juga. Teško je u nekoliko reči pokazati domet promena koje su zahvatile Kinu. Bolje je jednom videti nego hiljadu puta čuti, kaže stara kineska izreka. A kada se vidi ta čudesna mešavina drevnog i modemog, kada se oseti ubrzanje kineskih mena, čovek jednostavno ostaje bez reči.

Radosav Pušić (autorje docent na Filološkom fakultetu u Beogradu i pisac knjiga «Kosmička šara», «Prazne ruke»...)