IŠČEZLE VRSTE
Oliver Klajn
Berberski lav
Istrebljeni gorostas sa severa Afrike
Ilustracija iz devetnaestog veka |
Na širokom prostranstvu između Maroka i Egipta živeo je, tokom više milenijuma, berberski lav. Među zoolozima je bilo dosta neslaganja oko toga gde spadaju ova istrebljena bića iz taksonomske porodice mačaka pa su, tokom poslednje dve decenije, obavljena istraživanja njihove genetike. Došlo se do zaključka da su, i pored razlika u strukturi i obliku mitohondrijskog DNK, berberski lavovi vrlo slični onima u drugim krajevima Afrike pa i i azijskom lavu koji danas živi samo u Indiji. Sve ove lavlje populacije svrstane su u podvrstu Panthera leo leo.
U blizini grada Esauira, na zapadu Maroka, nalazi se pećina Bizmune. U njoj su pronađeni fosilni ostaci ove vrste stari preko sto hiljada godina.
Postoje izvori o lovu na lavove u starom Egiptu, a sačuvane su i statue pojedinih egipatskih božanstava koja su imala lavlju glavu. Početkom ovog milenijuma, otkrivena je lavlja mumija u Sahari. Zna se da su ovi lavovi živeli u Atlaskim planinama čije stanovništvo mahom čine Berberi, što je ostavilo traga u popularnoj kulturi. Recimo, fudbalska reprezentacija Maroka ima nadimak „atlaski lavovi“, što je inače drugi naziv za ovu krupnu životinju. Takođe, igrače nazivaju „severnoafrički“ i „egipatski lavovi“.
Živeli si na prostoru do Oreskih planina u Tunisu, u šumama, planinama i ravnicama, pa čak i u polusuvim oblastima kraj Sahare. Odgovarala im je umerena klima mada su bili u stanju da podnesu i hladne zime, u čemu su im pomagale duge i guste dlake grive koja je dosezale do stomaka i nogu. Za razliku od lavova južno od Sahare, nisu živeli u čoporima već su bili skloni samačkom životu i povremenim zajednicama mužjaka, ženke i mladunčeta.
Dužina tela mužjaka, od glave do repa, dostizala je 2,8 m, a ženke do 2,5 m. Postoje svedočanstva da je najteža jedinka bila teška preko 270 kg! Lavovi su imali moćna mišićava tela i smatra se da spadaju među najkrupnije lavove svih vremena. Brojnost ove podvrste u zemljama Magreba počela je da opada u 19. veku kada je osmanska vlast, na severu Afrike, uvela praksu davanja novčane nagrade za lov na ove životinje. Slično je postupila i francuska kolonijalna uprava u današnjem Alžiru.
U Tunisu su poslednjeg lava ubili lovci 1891. godine a poslednji sačuvani snimak potiče iz 1925. godine. Posle toga je ostalo zapisano da je, 1942. godine, u Atlaskim planinama, na području Maroka, ustreljena ženka ove životinje. Po svemu sudeći, sve do početka šezdesetih godina prošlog veka, u planinskim delovima Magreba, živeo je manji broj jedinki. U Maroku su opstali do sredine te decenije.
Nekada je postojao običaj, još od srednjeg veka, da se bar jedan lav drži u raznim menažerijama, kasnije i u zoološkim vrtovima. Tako se danas mogu naći jedinke sa genima ovih životinja u zoološkim vrtovima širom sveta. Zna se i da je kraljevska porodica u Maroku posedovala veći broj lavova, a pretpostavlja se da je, posle njih, ostalo više onih koji su do današnjih dana preživeli - kao 16 sisara u zoološkom vrtu u prestonici Etiopije, Adis Abebi. Veruje se da bi to, kada se obave detaljnija istraživanja, moglo da dovede do ponovnog uvođenja podvrste u prirodno stanište. Mada, tu je najverovatnije reč o hibridnim životinjama koje su se mešale sa srodnicima iz južnijih krajeva Crnog kontinenta.
U glavnom gradu Maroka, Rabatu postoji zoološki vrt čiji poslenici tvrde da imaju 35 čistokrvnih berberskih lavova. Za to, zasad, ne postoje jasni dokazi. Sačuvane kosti i preparirani primerci su najčešće stari bar 140 godina.
Nestanak lavova se poklopio sa ratnim zbivanjima u Alžiru, koji su trajali između 1954. i 1962. godine. Tokom tog rata, uništeno je dosta šuma a time i životni prostor za ova stvorenja što je, pored lova koji je obavljan zbog vrednosti njihove kože, glavni uzrok njihovog nestanka iz ovog dela severne Afrike.
Omiljena poslastica bili su im divlji veprovi. Takođe, lovili su krupne jelene, razne vrste antilopa i gazela. Napadali su i stoku, a neretko kamile i mazge koje su koristili putnici i lokalno stanovništvo.
Oliver Klajn
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
